Πως «έτρεξε» το 2018 για την KPMG με βάση τα οικονομικά της στοιχεία; Ποια τμήματα και δραστηριότητες κατέγραψαν την καλύτερη πορεία;

Η προηγούμενη χρονιά φέρει αισιόδοξα σημάδια για την ανάπτυξη της εταιρείας και των ανθρώπων της. Η KPMG στην Ελλάδα εκπροσωπείται μέσω τριών εταιριών, την KPMG Ορκωτοί Ελεγκτές ΑΕ, την KPMG Σύμβουλοι και την KPMG Λογιστές ΑΕ. Όλες οι εταιρείες κλείνουν διαχειριστική χρήση κάθε 30 Ιουνίου. Παρά την οικονομική ύφεση, η KPMG στην Ελλάδα κατέγραψε συνολικά κύκλο εργασιών περίπου στα Ευρώ 37 εκατομμύρια που ήταν κατά Ευρώ 4 εκατομμύρια παραπάνω από την αντίστοιχη χρήση του 2017. Η αύξηση αυτή κατά 9% προέκυψε από την μεγαλύτερη ζήτηση υπηρεσιών από τους συμβούλους που ο κύκλος εργασιών από συμβουλευτικές υπηρεσίες γνώρισε μια σημαντική αύξηση περίπου 33%. Αν και σημειώθηκε αύξηση σε όλο το εύρος των υπηρεσιών μας, η μεγαλύτερη αύξηση παρουσιάστηκε από εξειδικευμένες υπηρεσίες τεχνολογίας και ειδικών ελέγχων που διενεργήσαμε στα πιστωτικά ιδρύματα.

Ποια είναι η εικόνα αυτή την στιγμή, κατά τη γνώμη σας,  όσον αφορά την ελληνική οικονομία; Μπορούμε να κάνουμε, πλέον, λόγο για σταδιακή επιστροφή στην ανάκαμψη ή πρέπει να καλυφθεί ακόμη πολύς δρόμος;

Αναμφίβολα η εξέλιξη βασικών μεγεθών μέτρησης της απόδοσης μιας οικονομίας έχουν βελτιωθεί τα τελευταία δυο περίπου χρόνια σε αντίθεση με τα αντίστοιχα μεγέθη της τρέχουσας δεκαετίας. Είναι αισιόδοξο ότι υπάρχουν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, πάνω από 2%, μια αυξημένη ζήτηση στα ακίνητα, έστω μεμονωμένη, και μια σταδιακή μείωση της ανεργίας, αν και πρέπει να μειωθεί ακόμα περισσότερο.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμη περιθώριο για να μπούμε στην ανάκαμψη. Στην πραγματικότητα εκτιμώ πως βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι με πολλές προκλήσεις, με ίσες πιθανότητες να προχωρήσουμε σε φάση ανάπτυξης ή να ξαναγυρίσουμε σε ρυθμούς ύφεσης.

Αυτό οφείλεται στη μεγάλη ανεργία, στα προβλήματα ρευστότητας των επιχειρήσεων, στις δυσκολίες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από τις τράπεζες, αλλά και από την μειωμένη κατανάλωση ιδιωτών και επιχειρήσεων λόγω υψηλής φορολόγησης. Μεγάλο πλήγμα αποτελεί και το θέμα με τα προβληματικά δάνεια τα οποία επιβαρύνουν τα κεφάλια των τραπεζών με συνέπεια να αδυνατεί να ανακάμψει η πραγματική οικονομία.

Προσωπικά πιστεύω πρέπει η κάθε κυβέρνηση να έχει ένα σχέδιο ανάπτυξης το οποίο να συμπληρώνεται από μια σταθερή και δίκαιη φορολογική νομοθεσία, από μια ανεξάρτητη και λειτουργική δικαιοσύνη, και τέλος από μια θέληση να βοηθήσει τις εταιρείες να γίνουν καινοτόμες, εξωστρεφείς και να επενδύουν σε ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογίες.

Θεωρείται πως θα πρέπει να αναμένουμε σημαντικές αλλαγές στον επιχειρηματικό χάρτη της Ελλάδας μέσα στα επόμενα χρόνια;

Πιστεύω πως ναι. Δεν ξέρω όμως πότε και σε τι βάθος, αλλά η φύση και ο αριθμός των εταιρειών που λειτουργούν τώρα θα αλλάξει υποχρεωτικά. Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους. Πρώτον, οι επιχειρήσεις που επιβίωσαν το πρώτο μεγάλο κύμα της ύφεσης απέδειξαν την αντοχή τους και πιστεύω πως είναι σε καλύτερη θέση από ότι πριν τη συγκυρία αυτή. Δεύτερον, υπάρχουν άλλες εταιρείες που απλώς επιβιώνουν με την επιλογή να μην εξυπηρετήσουν τις τράπεζες και ενδεχομένως το Ελληνικό Δημόσιο και εξαντλώντας τα πιστωτικά όρια με τους προμηθευτές. Για να επιβιώσουν στη συνέχεια και οι δύο μορφές εταιρειών που ανάφερα χρειάζονται μεγάλη εξωστρέφεια, καινοτομία και επενδύσεις στην τεχνολογία. Όλα αυτά χρειάζονται χρηματοδότηση. Κατά συνέπεια θεωρώ ότι σε κάθε περίπτωση, θα υπάρχουν εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών που θα αλλάξουν το σημερινό επιχειρηματικό τοπίο.

Οι πρόσφατες αλλαγές στην Ελληνική εταιρική νομοθεσία για την εναρμόνιση με το Ευρωπαϊκό δίκαιο θα βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση, καθώς διευκολύνεται η εξεύρεση λύσεων για τη δημιουργία εταιρικών σχημάτων που θα αντέξουν στις νέες συνθήκες.

Τέλος, όσο βελτιώνεται η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό και όσο επενδύουμε σε μεγάλα έργα υποδομής όπως τα λιμάνια, οι σιδηρόδρομοι, η απελευθέρωση των κλειστών αγορών κλπ. θα υπάρχει μεγάλη εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό τα οποία θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη.

Σε αυτό το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται όσον αφορά το επιχειρείν στην Ελλάδα, ποιος θα λέγατε πως είναι ο ρόλος μιας εταιρείας σαν την KPMG; Τι πρέπει να προσφέρει και που πρέπει να εστιάζει;

Πιστεύω εταιρείες σαν την KPMG έχουν να προσφέρουν πολλά τόσο σε περιόδους ύφεσης όσο και σε περιόδους ανάπτυξης. Πρώτον, ο τακτικός έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων παραμένει ο κεντρικός πυρήνας της εταιρείας μας και οι ελεγκτικές διαδικασίες που εφαρμόζουμε εξασφαλίζουν έναν αξιόπιστο έλεγχο που θα είναι σημαντικό τόσο για την εταιρεία αλλά και για τους πιστωτές της. Ο τακτικός έλεγχος θα έχει πάντα ζήτηση. Δεύτερον, η φορολογική νομοθεσία στην Ελλάδα παραμένει πολύπλοκη παρά τις βελτιώσεις που έχουν γίνει και η εταιρεία μας διαθέτει στελέχη που γνωρίζουν καλά το κανονιστικό πλαίσιο και τη νομοθεσία για να βοηθήσουμε τους πελάτες μας. Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικός, ο ρόλος των συμβούλων που είναι σύνθετος.

Σε αυτές τις υπηρεσίες περιλαμβάνεται η τεχνολογική υποστήριξη, η συμβουλή για την πιθανή εξαγορά ή αναδιάρθρωση εταιρειών, η εξεύρεση στελεχών, η διαχείριση των οικογενειακών επιχειρήσεων και άλλες, αναμέτρησες θα έλεγε κανείς υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Τέλος, η εμπειρία μας και η δυνατότητα να έχουμε στη διάθεση των Ελλήνων πελατών μας, τεχνογνωσία που προέρχεται από συναδέλφους από πάνω από 150 χώρες, δίνουν στο οικοσύστημα των υπηρεσιών μας μια ανεκτίμητη υπεραξία.

Εμείς ως εταιρεία μπορούμε να βοηθήσουμε τις ελληνικές εταιρείες και όσες δρουν στη χώρα μας, να καλλιεργήσουμε και να αναπτύξουμε στελέχη με μεγάλη εμπειρία και κατά συνέπεια να συμβάλλουμε στην εγχώρια ανάπτυξη.

Μετά και τις πρόσφατες ατυχείς καταστάσεις στην ελληνική επιχειρηματική σκήνη με φαινόμενα, όπως φαίνεται, παραποίησης οικονομικών στοιχείων, θεωρείτε πως στην Ελλάδα έχει γίνει κατανοητή η ανάγκη και η σημασία της εταιρικής διακυβέρνησης αλλά και της ύπαρξης ουσιαστικών εποπτικών και ελεγκτικών μηχανισμών;

Δεν είναι ευχάριστο να διαβάζουμε για καταστάσεις απάτης και παραπλάνησης του επενδυτικού κοινού, αν και δεν είναι πρωτόγνωρο ως φαινόμενο τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Στην περίπτωση βέβαια των πρόσφατων γεγονότων που πήρανε το φως της δημοσιότητας τα μεγέθη είναι πολύ μεγάλα για τα Ελληνικά δεδομένα και οι υποθέσεις αυτές πρέπει να διερευνηθούν σε βάθος από τις αρμόδιες αρχές.

Η εποπτεία ως θεσμός παίζει σημαντικό ρόλο για την εμπιστοσύνη των επενδυτών και η άρτια στελέχωση της και η εύρυθμη λειτουργία της είναι ήσσονος σημασίας και κρίσιμη για την ομαλή λειτουργία των χρηματαγορών. Στην Ελλάδα υπάρχουν θεσμοθετημένοι κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης. Δεν φταίνε οι νόμοι, αλλά αυτοί που δεν τους εφαρμόζουν. Συμφωνώ πως η σωστή εφαρμογή των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης, η στελέχωση των επιτροπών ελέγχου με ικανά στελέχη και η σωστή λειτουργία τους και η σωστή εποπτεία από τους κρατικούς μηχανισμούς είναι απαραίτητη για να μην χαθεί η εμπιστοσύνη προς τις αγορές.

Πρόσφατα αναδειχθήκατε Senior Partner της KPMG. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η εξέλιξη και ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα για την εταιρεία;

Πράγματι είναι μεγάλη τιμή που με εμπιστεύτηκαν οι συνεταίροι του γραφείου μας. Ταυτόχρονα, άλλαξε η μετοχική σύνθεση της εταιρείας, η οποία πλέον ανήκει στους Έλληνες συνεταίρους. Για μένα προσωπικά, πέραν από την προσωπική ευθύνη και ευγνωμοσύνη που έχω απέναντι στους συναδέλφους, η νέα αυτή θέση αποτελεί μεγάλη ευκαιρία να προβάλλουμε μέσω των ανθρώπων μας τις καλύτερες λύσεις στις προκλήσεις που απασχολούν τους πελάτες μας και να διαμορφώσουμε μαζί τις λύσεις του αύριο. Αν πετύχουμε αυτό, με την ταυτόχρονη αύξηση των οικονομικών μας μεγεθών θα αισθανθώ δικαιωμένος ότι συνέβαλα σε ένα καλύτερο μέλλον για τους νέους συνεταίρους που έρχονται.